دیروز، امروز، فردا
باب اینکه برانسان واجب است كه در روز آنچه را كه در روز گذشته در باره آن كوتاهى كرده است تلافى كند و اين كار را به فردا موكول نكند ….. ص : 345
852- امام على بن حسين زين العابدين عليه السّلام فرمود: امير المؤمنين على عليه السّلام مىفرمود: همانا روزگار سه روز است كه تو [اى انسان خواه ناخواه] در ميان اين سه روز خواهى بود، ديروز با هر آنچه در آن بود گذشت پس هرگز باز نمىگردد پس اگر تو كار خيرى در آن انجام دادهاى از رفتنش اندوهگين نيستى و از روى آوردن آن روز بر خودت شادمانى، و اگر در آن روز [در انجام وظايف خود] كوتاهى كردهاى به خاطر رفتن آن روز كوتاهى خودت حسرت زيادى خواهى داشت، و تو از فرداى خودت در اميدى بيهوده به سر مىبرى، نمىدانى شايد به فردا نرسى و اگر هم برسى شايد همانند ديروزت بهرهاى در آن جز تفريط و كوتاهى كردن [در انجام وظايفت] نداشته باشى- تا آنجا كه فرمود: همانا امروزت را درياب همين روزى كه در آن صبح كردهاى و حقيقتا بر تو سزاوار است كه انديشه كنى و در كوتاهىهاى ديروز گذشتهات تفكّر كنى كه چه نيكىهايى از دست تو رفت و آنها را براى خود كسب نكردى و از چه بديهايى باز نايستادى- تا آنجا كه فرمود:- پس عمل كن يا [از بديها] باز ايست و خداوند در اين راه ياور توست. (1
853- امام صادق عليه السّلام فرمود: هنگامى كه روز فرا مىرسد [خطاب به انسان] مىگويد: اى فرزند آدم! تو در اين روزت كار خير كن تا من در روز قيامت نزد پروردگارت به نفع تو گواهى دهم زيرا من در گذشته بر تو نيامدهام و در باقى مانده عمرت نيز ديگر نخواهم آمد. و هنگامى كه شب فرا مىرسد شب نيز همين سخنان را مىگويد. (2)
854- حفص بن غياث گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم كه فرمود: اگر بتوانى [به گونهاى رفتار كنى] كه شناخته نشوى اين كار را انجام ده و اگر در نزد خداوند نيكنام باشى بر تو عيبى نيست كه در نزد مردم از تو به خوبى ياد نشود- سپس فرمود: پدرم على بن ابى طالب عليه السّلام فرمود: خيرى در زندگانى نيست مگر براى دو نفر: يكى كسى كه در هر روز خيرى را [بر خيرهاى خود] بيفزايد و ديگرى كسى كه به وسيله توبه مرگ خود را اصلاح كند. (3)
855- امام صادق عليه السّلام فرمود: فريب خورده [حقيقى] كسى است كه در باره ساعت به ساعت عمرش فريب خورده باشد. (4)
856- امام صادق عليه السّلام فرمود: كسى كه دو روزش با هم مساوى باشد [و در روز دوم پيشرفتى معنوى ننموده باشد] چنين كسى فريب خورده است و كسى كه پايان دو روزش [براى او] بهترين ساعات و حالات آن دو روز باشد سعادتمند است و كسى كه پايان دو روزش بدترين حالات آن دو روز باشد ملعون است (و از رحمت الهى دور است) و كسى كه در نفس خود [نسبت به گذشته] زيادتى مشاهده نكند چنين كسى به سوى كمبود و نقصان پيش مىرود و كسى كه همواره در حال نقصان است مرگ برايش از زندگانى بهتر است.