باب اینکه برانسان واجب است كه در روز آنچه را كه در روز گذشته در باره آن كوتاهى كرده است تلافى كند و اين كار را به فردا موكول نكند …..  ص : 345

 852- امام على بن حسين زين العابدين عليه السّلام فرمود: امير المؤمنين على عليه السّلام مى‏فرمود: همانا روزگار سه روز است كه تو [اى انسان خواه ناخواه‏] در ميان اين سه روز خواهى بود، ديروز با هر آنچه در آن بود گذشت پس هرگز باز نمى‏گردد پس اگر تو كار خيرى در آن انجام داده‏اى از رفتنش اندوهگين نيستى و از روى آوردن آن روز بر خودت شادمانى، و اگر در آن روز [در انجام وظايف خود] كوتاهى كرده‏اى به خاطر رفتن آن روز كوتاهى خودت حسرت زيادى خواهى داشت، و تو از فرداى خودت در اميدى بيهوده به سر مى‏برى، نمى‏دانى شايد به فردا نرسى و اگر هم برسى شايد همانند ديروزت بهره‏اى در آن جز تفريط و كوتاهى كردن [در انجام وظايفت‏] نداشته باشى- تا آنجا كه فرمود: همانا امروزت را درياب همين روزى كه در آن صبح كرده‏اى و حقيقتا بر تو سزاوار است كه انديشه كنى و در كوتاهى‏هاى ديروز گذشته‏ات تفكّر كنى كه چه نيكى‏هايى از دست تو رفت و آنها را براى خود كسب نكردى و از چه بديهايى باز نايستادى- تا آنجا كه فرمود:- پس عمل كن يا [از بديها] باز ايست و خداوند در اين راه ياور توست. (1
 853- امام صادق عليه السّلام فرمود: هنگامى كه روز فرا مى‏رسد [خطاب به انسان‏] مى‏گويد: اى فرزند آدم! تو در اين روزت كار خير كن تا من در روز قيامت نزد پروردگارت به نفع تو گواهى دهم زيرا من در گذشته بر تو نيامده‏ام و در باقى مانده عمرت نيز ديگر نخواهم آمد. و هنگامى كه شب فرا مى‏رسد شب نيز همين سخنان را مى‏گويد. (2)
 854- حفص بن غياث گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم كه فرمود: اگر بتوانى [به گونه‏اى رفتار كنى‏] كه شناخته نشوى اين كار را انجام ده و اگر در نزد خداوند نيكنام باشى بر تو عيبى نيست كه در نزد مردم از تو به خوبى ياد نشود- سپس فرمود: پدرم على بن ابى طالب عليه السّلام فرمود: خيرى در زندگانى نيست مگر براى دو نفر: يكى كسى كه در هر روز خيرى را [بر خيرهاى خود] بيفزايد و ديگرى كسى كه به وسيله توبه مرگ خود را اصلاح كند. (3)
 855- امام صادق عليه السّلام فرمود: فريب خورده [حقيقى‏] كسى است كه در باره ساعت به ساعت عمرش فريب خورده باشد. (4)
 856- امام صادق عليه السّلام فرمود: كسى كه دو روزش با هم مساوى باشد [و در روز دوم پيشرفتى معنوى ننموده باشد] چنين كسى فريب خورده است و كسى كه پايان دو روزش [براى او] بهترين ساعات و حالات آن دو روز باشد سعادتمند است و كسى كه پايان دو روزش بدترين حالات آن دو روز باشد ملعون است (و از رحمت الهى دور است) و كسى كه در نفس خود [نسبت به گذشته‏] زيادتى مشاهده نكند چنين كسى به سوى كمبود و نقصان پيش مى‏رود و كسى كه همواره در حال نقصان است مرگ برايش از زندگانى بهتر است.

غیبت

«به بزرگی گفتند : هیچ ندیدم که از کسی غیبت کنی گفت: از خود خشنود نیستم، تا به نکوهش دیگران بپردازم». (4)

اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام، در فرمایشات خود نسبت به آثار و عواقب زیان بخش خنده زیاد، فراوان هشدار داده اند که توجه شما را به پاره ای از این روایات جلب می کنیم:

زیاد خندیدن:

1ـ موجب حقارت انسان در قیامت مى شود و این مطلب در حدیث امام باقر(علیه السلام) گذشت که فرمودند: «کَثْرَةُ الضّحکِ تَتْرکُ العَبد حقیراً یومَ القیامة».¹

2ـ موجب مرگ قلب مى شود، رسول گرامى(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «اِیّاک وَ  کَثْرَةَ الضّحکِ فانّه یُمیتُ القلب»: «از خنده زیادى بپرهیزید که قلب را مى میراند».² مولى على(علیه السلام) نیز فرمودند: «کَثُرَ ضِحْکُه مات قَلبُه»: «کسى که خنده اش زیاد شود، قلبش مرده است».³

3ـ موجب محو ایمان مى شود رسول گرامی(صلی الله علیه و آله): «کَثْرَةُ الضِّحَکِ یَمحُو الایمان»: «خنده زیاد ایمان را محو مى‌کند».⁴

4ـ موجب از بین رفتن هیبت و وقار انسان مى شود. مولى على(علیه السلام) مى فرمایند: «مَنْ کَثُرَ ضِحْکُه ذَهَبَتْ هِیْبَتُه»: «کسى که خنده او زیاد شود، هیبت و اُبهّت او مى رود».⁵ در جاى دیگر مى فرمایند: «کثرة ضحک الرجل تُفْسِد وَقارَه»: «زیادى خنده مرد، وقار او را فاسد مى کند».

5ـ خنده زیاد موجب وحشت همنشین و زشت کردن رهبر و رئیس مى شود: امام متقیان على (علیه السلام)مى فرمایند: «کثرة الضحک یوحش الجلیس و یَشین الرئیس»:⁶ خنده زیادى اعتماد دوست و همنشین انسان را نسبت به انسان کم و موجب وحشت او در همنشینى مى شود»، زیرا زیاد خندیدن مناسب انسان عاقل و متین نیست و موجب بی وقارى رهبر مى گردد.

6ـ خنده مستانه موجب گریه در قیامت و گریه بر گناه مایه سرور و خنده در قیامت است. امام صادق (علیه السلام) فرمودند: «کم ممّن اکثر ضحکه لاعبا یکثر یوم القیامة بکاؤه و کم ممّن اکثر بکائه على ذنبه خائفا یکثر یوم القیامه فى الجنَّة سروره و ضحکه»: «چه بسیار از کسانى که خنده را از روى بازى و شوخى زیاد کردند و روز قیامت گریه آنها زیاد است و چه بسیار از کسانى که گریه بر گناهشان را از روى ترس از مقام خداوندى زیاد کردند و در روز قیامت در بهشت، سرور و خنده آنها زیاد مى شود».⁷

آرى از خنده مستانه و قهقهه بپرهیزید، و بالاتر از این خود شما نیز سخنى نگوئید و کارى نکنید که دیگران این گونه بخندند به اصطلاح خود را دلقک بى خبران نکنید!

رسول گرامى(صلى الله علیه وآله) فرمودند: «انّ الرجلَ لَیَتَکّلمُ بالکلمة فى المَجْلس لیَضْحَکَهم بها فَیهوى فى جَهَنَّم ما بین السماء و الارض»: «مردى در مجلسى به کلمه اى تکلم مى کند، تا حاضرین را با آن کلمه بخنداند ولى خودش در جهنم میان آسمان و زمین رها مى شود».⁸

در جاى دیگر فرمودند: «واى بر کسى که سخن مى گوید و دروغ مى گوید، تا عده اى را بخنداند، واى بر او واى بر او!»⁹

مولى على(علیه السلام) مى فرمایند: «اِیّاکَ اَنْ تَذْکُرَ مِنَ الکَلامِ ما کانَ مُضْحکاً و ان حکیتَ ذلک عن غیرک»: «بپرهیز از ذکر کردن کلامى که خنده آور باشد، گرچه از دیگرى آن را حکایت کنى!»¹⁰

امام صادق(علیه السلام) نقل مى کنند، در مدینه در زمان امام سجاد (علیه السلام) مردى بود یاوه گو که کار او خنداندن مردم بود.

امام سجاد(علیه السلام) فرمودند: این مرد مرا خسته کرده که به او بخندم، روزى آن حضرت با غلامان عبور مى کردند و این مرد آمد و عباى حضرت را از پشت سر برداشت و رفت، حضرت ملتفت نشدند، ولى غلامان ملتفت شده و او را دنبال کرده و عباء را از او گرفته و نزد حضرت آوردند، حضرت فرمودند این که بود، گفتند: این مرد یاوه گو و مزاح کننده اى است که مردم را مى خنداند، فرمودند به او بگوئید: «انّ لِلّه یوماً یَخْسُرُ فیه المُبْطِلُون»: «براى خداوند روزى است که افراد یاوه گو در آن روز در خسران و زیانند!» ¹¹

مولى على(علیه السلام) در جمله بسیار جالبى مى فرمایند: «وَقِّرُوا اَنْفُسَکِم عَنِ الفُکاهات و مَضاحِکِ الحکایات و محالّ التُّرَّهات»: «وقار خود را نسبت به فکاهیات و حکایات خنده آور و محلهائى که سخنان باطل گفته مى شود حفظ کنید»¹² و با زیاده روى در اینها شخصیت خود را خدشه دار مگردانید.

مرحوم الهى، در ذیل این فراز «و ان ضحک لم یعل صوته» چنین مى سراید:

حکایت

شنیــدم طـــرفـــه کبـــک کـوهسارى

خـرامـــان بـــود چـــون زیـبــا نــگــارى

بــه خنده کوه را رقصان همى خواست

نشاطش مى فزود و غصّه مى کاست

بــه دشت از قهقـهه آن کبـــک دلـشاد

ز بالا، شاهبـــازى دیــــــده بــگشـــاد

گـرفت آن کبــک خنـــدان را بـه چنگـال

ز بــهــر طعـمه بـشکستــش پـر و بال

مـبـــادا نــــاگــهـــان بـــــاز شکــــارى

کنـــد بــــازى بـــه کبـــک کـوهسارى

در این محفل تو چون شمع اى خردمند

به جان سوز و به لب آهسته مى خند

کـه مــى تـــرســم ز لــبــخــند فزونت

فلــک چــون غنچـه سازد غرق خونت